Witamina B3, czyli niacyna - właściwości, występowanie, niedobór

ARTUR TOPOLSKI • dawno temu

Witamina B3 (kwas nikotynowy, niacyna) jest rozpuszczalną w wodzie witaminą z grupy B. Witamina B3 bierze udział w przemianach metabolicznych węglowodanów, kwasów tłuszczowych oraz aminokwasów.

Witaminy (Fot. Photographer, Basak Gurbuz Derman/Getty Images)

Właściwości witaminy B3

Witamina B3 pełni wiele funkcji, między innymi:
• bierze udział w syntezie czerwonych ciałek krwi,
• bierze udział w hamowaniu toksycznego działania związków chemicznych i leków,
• korzystnie wpływa na system nerwowy,
• poprawia kondycję skóry i włosów
• rozszerza naczynia krwionośne.

Witamina B3 a metabolizm lipidów

Niacyna jest źródłem NAD+ i NADP+, czyli koenzymów, które biorą udział w wielu procesach metabolicznych. Ma zastosowanie w leczeniu zaburzeń metabolizmu lipidów. Bierze udział w leczeniu miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych. Duże dawki niacyny powodują zwiększenie stężenia lipoprotein HDL we krwi, co jednocześnie wpływa na zmniejszenie stężenia frakcji lipoprotein LDL i VLDL. Leczenie dużymi dawkami niacyny może wpływać na zmniejszenie występowania udarów, zawałów serca oraz chorób niedokrwiennych. Warto też wspomnieć, że witamina B3 hamuje syntezę triglicerydów poprzez hamowanie jednego z enzymów biorących udział w tym procesie.

Wpływ niacyny na miażdżycę

Badania wykazują, że niacyna wpływa na kontrolę metabolizmu lipidów, ale ma też właściwości przeciwzapalne, co ma wpływ na leczenie zmian miażdżycowych poprzez hamowanie działania wolnych rodników. Na tej podstawie można wnioskować, że niacyna wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalnie.

Terapia niacyną w przypadku chorób układu sercowo-naczyniowego może nieść za sobą skutki uboczne, w szczególności problemy skórne takie jak zaczerwienienie twarzy oraz górnych części ciała. Mechanizm tej reakcji polega na rozszerzeniu się naczyń krwionośnych, którym towarzyszy dyskomfort związany ze swędzeniem i mrowieniem skóry. Jest to niegroźna reakcja alergiczna, która po pewnym czasie przemija. W procesie biorą udział prostaglandyny, czyli jedna z grup hormonów. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) podczas terapii niacyną zmniejszają ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej.

Zalecana norma dzienna witaminy B3

Zalecana dawka dzienna witaminy B3 wynosi 2–12 mg/dzień u dzieci, 14 mg/dzień u kobiet oraz 16 mg/dzień w przypadku mężczyzn. U kobiet w ciąży oraz karmiących zapotrzebowanie rośnie i wynosi 17–18 mg/dzień. Uważa się, że dawka niacyny wynosząca 35 mg/dobę może być toksyczna dla organizmu. Mało prawdopodobne jest przekroczenie takiej dawki, dostarczając niacynę tylko z pożywienia, dlatego należy zwracać uwagę w szczególności w przypadku suplementacji tej witaminy.

Niedobory witaminy B3

Niedobory witaminy B3 spotyka się przede wszystkim w krajach rozwijających się ze względu na ograniczoną dostępność pożywienia i głód. Niedobory mogą występować także w niektórych chorobach i zaburzeniach wchłaniania jelitowego czy zaburzeniach metabolicznych. O ile małe niedobory niacyny nie są groźne, tak skutkiem dużych niedoborów może być pelagra, która jest bardzo groźną chorobą wpływającą między innymi na skórę i układ nerwowy. Skutkiem niedoborów witaminy B3 może być także dyslipidemia, czyli zaburzenia gospodarki lipidowej.

Naturalne źródła witaminy B3

Witaminę B3 znajdziemy przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, czyli mięsie czerwonym, drobiu, jajach, rybach, podrobach oraz w drożdżach, orzeszkach ziemnych, otrębach czy też nasionach roślin strączkowych. Warto pamiętać, że zbilansowana dieta nie będzie narażać nas na niedobory i w przypadku zdrowych osób suplementacja witaminą B3 nie jest konieczna.